ТР Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы: Республиканың барлык районнарында чәчү эшләренә керештеләр
Бүген ТР Хөкүмәте Йортында республикада чәчү кампаниясен үткәрү мәсьәләләренә багышланган брифинг узды. Спикерлардан: ТР вице – премьеры-авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Җәббаров һәм Россельхозбанкның Татарстан төбәк филиалы директоры Ләлә Кудермәтова чыгыш ясады.
Марат Җәббаров хәбәр иткәнчә, быел чәчү мәйданы 2,7 млн га тәшкил итәчәк, бу узган ел дәрәҗәсендә, шул исәптән 1,8 млн га язгы чәчүгә бүлеп бирелгән. Якынча 935 мең га - язгы бөртеклеләргә, 502 мең га - техник культураларга һәм 694 мең га терлек азыгына.
Җылы апрель көзге культураларның торышына уңай йогынты ясаган. Көздән башлап оптималь срокларда 550 мең гектар уҗым чәчелгән, шуларның 17 проценты яки 94 мең гектары дым җитмәү сәбәпле кышлаугаа үсмичә киткән. Бу мәйданнар буенча уңышлы кышлауга шикләр булган, әмма бүген аларның хәле яхшырган: 92% яки 508 мең га яхшы һәм канәгатьләнерлек дип бәяләнә. Югаотулар 1 проценттан да кимрәк.
Министр билгеләп үткәнчә, бүген барлык районнарда кыр эшләре тулы көченә алып барыла. Көзге культураларны һәм күпьеллык үләннәрне 769 мең га мәйданда - планның 87%ына ашлама кертелгән. Барлыгы 550 мең гектар уҗым һәм 350 мең гектар күпьеллык үләннәрне тукландырырга кирәк. 2,2 млн. га мәйданда чәчүлекләрне һәм туфракны тырмалау үткәрелгән - 77%. Дымны 2,8 млн гектардан артык мәйданда ябарга кирәк.
Беренче булып чәчүгә Яңа Чишмә, Чистай, Чүпрәле, Түбән Кама һәм Аксубай районнары чыккан. Бүгенге көндә 684,2 мең гектар язгы культуралар чәчелгән - планның 38 проценты. Чәчү эшләренә барлык районнарда да керешкәннәр.
Финанс өлешенә килгәндә, Татарстан Республикасы Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы башлыгы сүзләренчә, узган ел игенчелек продукциясе җитештерүгә 76,1 млрд сум каралган. Агымдагы елда 79 млрд сум кирәк, шуның 38,8 млрд сумы язгы кыр эшләренә юнәлтеләчәк.
Бүгенге көндә республика элеваторларында 1,3 млн тонна ашлык саклана. Шуларның 430 мең тоннасы - 2022 ел уңышы, 899 мең тоннасы - 2023 ел уңышы. Җитештерелгән ашлыкның исәпләнгән үзкыйммәте 1 кг өчен уртача 10,79 сум тәшкил итә.
Авыл хуҗалыгы товар җитештерүчеләренә ярдәм итү максатыннан быел сатылган ашлыкка хуҗалыкларга 388,5 млн сум җиткерелгән. Узган ел бу максатларга 982 млн сум акча бүлеп бирелгән иде.
Бөртекле һәм кузаклы культуралар орлыклары белән тәэмин ителеш 136% тәшкил итә. Ихтыяҗ 313 мең тонна орлык булганда - 428 мең тонна орлык бар, шуларның 45 проценты оригиналь һәм элиталы. Министр ил селекциясе орлыкларын сатып алуның артуын билгеләп үтте. Шикәр чөгендере чәчүлекләрендә алар якынча - 10%, кукуруз - 68%, көнбагыш – 46% тәшкил итәчәк.
Ашламалар буенча бер гектарга 76,8 кг актив матдә тупланган, бу узган елгы дәрәҗәдән бераз кимрәк. Гектарга барлыгы 80 килограммнан артык кертергә планлаштырыла.
Марат Җәббаров хәбәр иткәнчә, быел чәчүгә 11 мең трактор, 6 мең туфрак эшкәртү агрегаты, 5,1 мең чәчүлек һәм 863 чәчү комплексы җәлеп ителгән. "Машина-трактор паркының техник мөмкинлекләре тәүлегенә 100 мең гектардан артык мәйдан чәчәргә мөмкинлек бирә, бу 16 көн эчендә бөртекле клин чәчәргә мөмкинлек бирә", - диде спикер.
2024 елгы кыр эшләренә техниканы әзерләүгә авыл хуҗалыгы берәмлекләренә 5,8 млрд сум кирәк, шул исәптән язгы кыр эшләренә - 3,1 млрд, игеннәрне җыеп алуга - 2,7 млрд. Быелгы ремонт сезонында запас частьләр кытлыгы күзәтелми.
Республикада тармакны техник һәм технологик модернизацияләү өчен җәлеп итерлек шартлар тудырылган. Сатып алынган техника, узган еллардагы кебек үк, 70х30 схемасы буенча субсидияләнә. Бу максатларга республика бюджетыннан 1,36 млрд сум бүлеп бирелгән. Беренче сайлап алу нәтиҗәләре буенча 321 млн сум күләмендә акча хуҗалыкларга җиткерелгән. 28 марттан икенче сайлап алуга гаризалар кабул итү тәмамланган. Сайлап алу нәтиҗәләре буенча көтелгән акча 150 млн сумлык. Май аенда акчалар хуҗалыкларга да җиткереләчәк. Быел авыл хуҗалыгы берәмлекләре тарафыннан 767 берәмлек сатып алынган. 2,9 млрд сумнан артык авыл хуҗалыгы техникасы һәм җайланмалары. Язгы кыр эшләрен вакытында башкару өчен республика хуҗалыклары дизель ягулыгы белән тәэмин ителгән. Кыр эшләрен башкару өчен 70 мең тонна ташламалы ягулык бүлеп бирелгән.
Тармакка дәүләт ярдәме дәвам итә. 2024 елда агросәнәгать комплексына дәүләт ярдәменә 13,6 млрд сум каралган, шулардан федераль яктан 4,5 млрд сумлык 22 чара гамәлгә ашырыла, ә республика бюджеты акчалары хисабына 9,1 млрд сумлык 48 чара гамәлгә ашырыла. Бүгенгә бу акчаларны алучыларга 4,2 млрд сумлык субсидияләр китерелгән, бу еллык лимитның 31 процентын тәшкил итә.
Россельхозбанкның Татарстан төбәк филиалы директоры Ләлә Кудермәтова хәбәр иткәнчә, быел Татарстан Республикасының агросәнәгать секторын үстерүгә Россельхозбанк 7,7 млрд сум җибәргән, бу узган ел белән чагыштырганда 6%ка күбрәк. Шуларның 7,5 млрд сум ташламалы кредитлау программасы кысаларында бирелгән.
"Авыл хуҗалыгы җитештерүчеләренең заем акчаларына ихтыяҗы тулысынча канәгатьләндерелә. Сезонлы кыр эшләрен финанслауга 6,8 млрд сум акча бирелгән. Төбәк базарында филиалның сезонлы эшләрне кыска вакытлы ташламалы кредитлау сегментында өлеше 57% тәшкил итә, шул исәптән КФХ кредитлары буенча 83% тирәсе», – дип хәбәр итте Ләлә Кудермәтова.
Брифинг ахырында республиканың Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы башлыгы Марат Җәббаров узган язгы авыл хуҗалыгы ярминкәләренә йомгак ясады. Алар 16 марттан 28 апрельгә кадәр Казанның 14 мәйданчыгында, Чаллы һәм Зеленодольск районының 2 мәйданчыгында, Түбән Каманың 3 мәйданчыгында һәм республиканың муниципаль районнарында төрле вакыт аралыгында уздырылган. 7 ярминкә атнасы нәтиҗәләре буенча 445 млн сумнан артык продукция сатылган.