ТР Хөкүмәте Йортында коммуналь хезмәт күрсәтүләргә тарифлар үзгәрүгә багышланган брифинг узды
ТР Хөкүмәте Йортында коммуналь хезмәт күрсәтүләргә тарифлар үзгәрүгә багышланган брифинг узды. Торак-коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен тарифлар республиканың күпчелек өлешендә яшәүчеләр өчен уртача 10,8%ка арткан. Тарифларны 1,5 елга беренче тапкыр яңадан карадылар. Татарстан Республикасы Тарифлар буенча дәүләт комитеты рәисе Александр Груничев билгеләп үткәнчә, тариф кампаниясе кысаларында биргән оешмалар гаризалары буенча гариза 37,1% булган. Бу индексны 3,5 тапкырга диярлек киметкән. Чагыштыру өчен: шул ук ел ярым эчендә товарларга инфляция 12,5% тәшкил итә, хезмәт күрсәтүләргә — 17,2%, азык-төлек кәрзине бәясе 13,2%ка арткан, күчемсез милеккә бәяләр үсеше 36,2% тәшкил итә. "Бу чорда хезмәт хакы 31,2% ка арткан. Шулай булгач, без, нигездә, бу динамикада торабыз, ә кайдадыр түбәнрәк тә»,-дип ассызыклады ТР Тарифлар буенча дәүләт комитеты рәисе. 2022 елның декабреннән беренче тапкыр күтәрелү берничә сәбәп аркасында кирәк булган. Беренчесе - ил буенча мәҗбүри индексация. Ләкин өстәмә факторлар да бар. Мәсәлән, төп җитештерү персоналының хезмәт хакын минималь хезмәт хакына яки муниципалитетта уртача хезмәт хакына кадәр күтәрү һәм яңа коммуналь инфраструктурага чыгымнар. «Һичшиксез, безне борчыган иң зур мәсьәлә - төбәкләр дәрәҗәсендә икътисадның мәнфәгатьләре һәм социаль йөкләнеше нисбәте. Катнашучыларның барысы да халыкка социаль ярдәм күрсәтергә кирәклеген һәм тариф карарларының зурлыгы адекват булырга тиешлеген аңлый. Шул ук вакытта без компанияләрнең финанс һәм хуҗалык эшчәнлеге, шул исәптән инвестиция өлешен тәэмин итү буенча йөкләмәләрне үтәргә тиеш. Беренче чиратта ышанычлылык һәм сыйфат буенча күрсәткечләрне үтәү", - дип белдерде спикер. Ул республика буенча мөмкин булган иң чик тайпылыш турында сөйләде, ул 4,9% тәшкил итә. Димәк, Татарстанның кайбер районнарында тарифлар 15,7%ка артырга мөмкин, ләкин аннан да артык түгел. Татарстан муниципаль берәмлекләренең 90%ы диярлек «тарифлар үсеше 10,8% ка кадәр», ә 10%ы «10,8% тан артык» категориясенә керә. Инфраструктураны яңартырга кирәк булган республиканың 16 районында гына торак-коммуналь хуҗалык хезмәт күрсәтүләре 14%ка һәм аннан да югарыракка кыйбатлана. Татарстан халкы өчен газ уртача 10,2%ка кыйммәтләнә. Электр энергиясенә тарифлар үсеше түбәндәгечә: газ плитәләре булган йортларда яшәүчеләр өчен +8,8%, электр плитәләре булган йортларда яшәүчеләр өчен +14,5%, авыл җирендә яшәүчеләр өчен +8,8%. Күп фатирлы йортлар өчен дә, ИЖС өчен дә чүп чыгару тарифлары 4%ка күтәрелгән. Җылылык энергиясенә тарифлар - 10,8%ка, эчә торган суга – 11,2% ка, су агызып чыгаруга – 15,7% ка, кайнар су белән тәэмин итүгә – 18,2% ка үсә (аңа суны җылытуга электр энергиясе чыгымы йогынты ясый, ә норматив ТР Төзелеш министрлыгы тарафыннан билгеләнә). "Тарифлар иң зур үсеш белән булган урыннарда үсешнең төп сәбәбе - хезмәт хаклары үсү. Су һәм канализациягә бәйле тармакларда уртача хезмәт хакы 34 мең сум тәшкил итә", - дип хәбәр итте Груничев. Татарстанлылар торак-коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен түләгәндә ташламалардан файдалана алалар. Алучының категориясенә карап, каралган ташламалар бар - мәсәлән, Бөек Ватан сугышы ветераннарына яки инвалидларга, ә ТКХ өчен түләүне тулысынча каплый ала торган гаиләләргә субсидияләр бар. "Категорияле чараларга килгәндә, бу чараларны 700 меңгә якын татарстанлы ала. Республикада яшәүче һәр бишенче кеше диярлек ташламалы категорияләргә керә һәм торак һәм коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен түләгән өчен компенсация ала», — дип сөйләде брифингта Татарстан Республикасы Хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министры вазыйфаларын башкаручы Наталья Бутаева. Әлеге компенсацияләргә 2004 елда федераль һәм республика бюджетларыннан 7 млрд сумга якын акча бүлеп бирелгән. Аз тәэмин ителеш буенча субсидиягә килгәндә, аңа торак-коммуналь хуҗалыкка чыгымнар гаиләнең гомуми керемендә 21%тан артып киткән гаиләләр исәп тота ала. Кыш көне алучылар күп тапкырга күбрәк, чөнки коммуналь хезмәтләр җылылык өчен түләүләр аркасында кыйммәтләнә. Гыйнварда субсидия күләме уртача 1720 сум тәшкил иткән, июльдә-1400 сум диярлек. 2024 елга Татарстан бюджетыннан аз тәэмин ителеш буенча субсидияләргә 1,4 млрд сум каралган. Татарстанда ук күп фатирлы йортта капиталь ремонт өчен түләү чыгымнарын компенсацияләү бар, аны Татарстанда 50 меңнән артык кеше ала. Шулай ук йорт биләмәсе чикләрендә газ үткәрүгә һәм йорт эчендә газ җайланмалары сатып алуга бәйле субсидияләр дә бар. Аның күләме - бер йорт хуҗалыгына 100 мең сумга кадәр. Торак-коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен субсидияләр алуга гариза Татарстанның Дәүләт хезмәтләре порталы аша электрон рәвештә бирелә. Әгәр гражданнарга ТКХ рөхсәт ителгәннән күбрәк кыйммәтләнгән кебек тоелса, Тарифлар буенча дәүләт комитетына мөрәҗәгать итәргә мөмкин. Әмма, ТР Дәүләт торак инспекциясе башлыгы - ТР баш дәүләт торак инспекторы Александр Тыгин билгеләп үткәнчә, йөз очракның берсендә генә торак-коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен түләүне арттырулары раслана. Ел башыннан республика буенча идарәче компания яисә торак милекчеләре ширкәте тарафыннан башкарылган исәп-хисап вакытында закон бозылуы турында 15 беркетмә генә төзелгән. "Бу һәр җирдә дөрес кулланылмаган формулалар яки исәпләү приборларының эшләве мәсьәләләре булды. Кайдадыр безгә материалларны хокук саклау органнарына тапшырырга кирәк булмады", - диде Тыгин. Татарстанлыларның торак-коммуналь хуҗалык хезмәт күрсәтүләре өчен бурычлары турында да сүз чыкты. ТР төзелеш, архитектура һәм торак-коммуналь хуҗалык министрының беренче урынбасары Алексей Фролов хәзерге вакытта республикада торак-коммуналь хуҗалык буенча бурычларның 9,5 млрд сум тәшкил итүе турында сөйләде. Бу сумма 2000 елдан 2024 елга кадәр җыелган, чөнки халыкның торак-коммуналь хезмәт кхрсәтүләр өчен бурычлары исәптән чыгарылмый. Спикер үз нотыгында шулай ук торак-коммуналь хезмәт күрсәтүләр өчен түләргә һәм даими рәвештә исәпләү приборларын тикшерергә кирәклеген билгеләп үтте. Әгәр сораулар кала икән - аңлатмалар өчен Тарифлар буенча дәүләт комитетына мөрәҗәгать итәргә мөмкин.